Twee maal per jaar geeft het college van B&W aan de gemeenteraad een overzicht van de financiële stand van zake. Dit gebeurt in de vorm van de kadernota die in het midden van elk jaar verschijnt en de begroting in de vorm van een uitgebreid overzicht van te verwachten uitgaven en opbrengsten over een periode van 4 jaren. Onze vereniging heeft de gewoonte om op deze stukken haar analyse te geven en deze aan te bieden aan de Gemeenteraad en B&W.
Hart voor Stad schreef een brief aan alle raadsleden van de gemeenteraad van Zaanstad. Hierin wordt de kadernota 2014-2017 van kritisch commentaar voorzien.
Er zijn twee manieren van begroten. Commerciële organisaties willen nog wel eens voor de medewerkers een begroting opstellen die nagenoeg onhaalbaar is; om de medewerkers scherp te houden. Doet Zaanstad hieraan mee? Kijkend naar de jaarcijfers 2012 in vergelijking met de begroting van dat jaar lijkt het er wel op. Wij zijn van mening dat niet alleen jaarcijfers een realistische afspiegeling moeten zijn maar ook de gemeentelijke begrotingen op deze basis moeten zijn opgesteld. En dit keer is het van extra belang om een volgend bestuur na de verkiezingen van 2014 niet met onhaalbare doelstellingen op te zadelen. Daarop spreken wij u nu al aan!
Hier wat cijfers van Zaanstad op een rij:
Regelmatig zien wij de gevolgen van het onvoldoende doordenken over min of meer ad hoc besluiten die gevolgen hebben voor de lange termijn. Het beste voorbeeld is de afwezigheid van een goede aansluiting tussen het Westelijk en Oostelijk deel van de stad, de z.g. spoorse doorsnijding. Met de aanleg van Inverdan en het Stadhuis had deze integratie al in orde moeten zijn. En op kleinere schaal is niet nagedacht over voldoende fiets parkeergelegenheid in het centrum. Bij Vaart in de Zaan blijkt nu dat de spoorbrug in de Zaan voor de grotere schepen een ernstige belemmering vormt. De nieuwe spoorwegovergang bij de Dorpstraat tussen Assendelft en Krommenie heeft geen nut meer als de NS met hogere frequentie gaat rijden.
De opmerking op blz. 5 “De komende periode biedt voldoende ruimte aan een nieuw gemeentebestuur om in 2014 andere keuzes te maken” spreekt ons aan.
Zoals bekend zijn wij niet blij met de ingezette tendens om juist op onderwerpen die de bewoners rechtstreeks raken het meest te bezuinigen. De gemeentewet schrijft hierover in art. 7 : “De raad vertegenwoordigt de gehele bevolking van de gemeente”. En niemand anders!
In de analyse van de jaarstukken 2012 schreven wij daarover:
Wij lezen op deze bladzijde 11 dat de gemeente een “verandering van rol” (= eufemisme voor afstoten) juist op een aantal gebieden voorstaat die de bewoners direct raken; en wel Sport, Cultuur Stedelijke ontwikkeling en Wijkmanagement. Wij kunnen ons nauwelijks indenken dat de gemeenteraad juist deze onderwerpen niet als haar kerntaken ziet. De burgers zullen verheugd zijn over een ferm standpunt hierover van de raad.
En opnieuw wordt op blz. 10 bij “Gevolgen gemeentelijke organisatie” gesproken over een structurele besparing van € 15 miljoen. O.a. door vermindering van inhuur. De jaarstukken 2012 geven een geheel ander beeld!
Sport
Uit hetgeen wij lezen op blz. 6 en 7 van deze kadernota wordt van de mensen die sport willen beoefenen verwacht dat zij zich ook moeten bezighouden met beheer en de exploitatie van hun accommodaties. Als uitgangspunt is dit goed. Het is echter discutabel dat dit uitsluitend gebeurt om kosten naar deze verenigingen door te schuiven. De aanname van het College dat “de gemeenteraad de oprichting van een Sportbedrijf binnenkort vaststelt” is aanmatigend. Heeft de raad dan geen democratische keuzemogelijkheid?
Wijkmanagement
De bewoners van de wijken hebben weinig of niets meer in te brengen. Immers, de wijkmanager zal bepalen wat er gebeurt. Welke bewoner heeft dan nog interesse om zich in te zetten voor zijn wijk. Niets over ons, zonder ons! De Romeinen zeiden al “Nihil de nobis, sine nobis” Deze democratische basis die geldt voor stad en land, wordt hierdoor met voeten getreden.
Stedelijke ontwikkelingen
Waar vorig jaar stedelijke ontwikkeling ten koste van alles door moest gaan schrijft het college nu zelf dat keuzes moeten worden gemaakt. Het komt ons voor dat Hart voor Stad een jaar voorloopt op de ontwikkelingen binnen college.
Vorig jaar schreven wij al bij de Kadernota
In plaats van de zeis hanteren bij sport, cultuur, wijkwerk en opknappen buitenruimte adviseren wij de navolgende activiteiten op termijn te stellen:
Dit lijstje is nog steeds van kracht en als daar drastisch in wordt gesneden hoeft sport, wijkmanagement en cultuur daar niet verder onder te lijden. Begin volgend jaar zijn er gemeenteverkiezingen. Wij stellen voor een groot aantal onderwerpen controversieel te verklaren en zelfs kostbare besluiten die eerder werden genomen zo mogelijk terug te draaien.
Cultuur
Wij zijn geen voorstander om maar rücksichtlos te bezuinigen op cultuur. Ons college zou er goed aan doen beter zelf in de gaten te houden of de subsidies goed en voor het doel waarvoor ze worden uitgekeerd, worden ingezet. Hier mankeert veel aan en niet alleen in Zaanstad.
Gemeentelijke organisatie (blz.10 1.4)
Het vinden van de genoemde besparing van meer dan 15 miljoen is u niet gelukt. De jaarstukken 2012 zijn wat dat betreft niet veelbelovend. In de begroting van 2010 was er een algemeen omschreven begrotingsdoelstelling. Ook in 2012 werd deze niet gehaald en vond eerder een verhoging plaats. Laten wij afspreken dat dit keer de begroting 2014 – 2017 op een realistische basis wordt opgesteld.
Financiele gevolgen voor Zaanstad (blz.18 3.1)
Het beeld op hoofdlijnen is ons niet duidelijk.
Loon- en prijscompensatie met een bezuinigingsbedrag van ruim 3 miljoen 2014 lijkt ons veel. Gezien ook het project Social Return verwachten wij niet dat hier deze besparing gevonden zal worden. In onze analyse van de jaarstukken 2012 schreven wij: “Zouden de ondernemingen die een contract ontvangen van Zaanstad de 5% of minder niet beter rechtstreeks aan Baanstede kunnen afdragen? Daarbij kan Zaanstad eventueel de subsidie aan Baanstede met een ongeveer gelijk bedrag verlagen”. De minus 1.4 miljoen Overig verdient ook nadere toelichting.
Speciaal aandacht voor de besparingen op diverse sociale voorzieningen! € 440.000 bezuiniging op rolstoelen terwijl de bevolking van Zaanstad snel veroudert is utopisch. WMO huishoudelijke hulp uitkeringen voor nieuwe cliënten wordt in 2014 beëindigd. Wat komt hiervoor in de plaats? Herhaaldelijk hebben wij gezegd dat Zaanstad de menselijke maat verloren heeft. Wel Zaanstad “op de kaart zetten” maar geen oog voor de eigen noden.
Bezuinigingsopgave decentralisaties (blz.22 3.2)
Bezuinigingen na 2014 van 3 to 4 miljoen zullen niet worden gehaald tenzij wij de mensen die het betreft in de kou laten staan. Wij vragen de Raad om een realistische begroting in oktober a.s.!
Hosting archief (blz.24)
Hier een opmerking wat ter zijde. Wij menen dat bij digitalisering de ruimte vraag afneemt. Waarom moet de opslag capaciteit dan groter?
Belangrijkste risico’s (blz.26)
Gezien wat hierover vermeld werd in de jaarstukken 2012 bij Weerstandsvermogen en risico’s is het noodzakelijk om hier met de stofkam door te gaan en geen utopische verwachtingen op te nemen.
Taakstellingen (blz.27)
Opnieuw een opgave uit het verleden waarvan Hart voor Stad geruime tijd geleden de onhaalbaarheid heeft gemeld. Nu komt er een vorm van Deus ex machina om het doel toch te bereiken in de vorm van de prijscompensatie. Helaas laat het College na te detailleren wat hiermee wordt bereikt. Wel wordt op blz. 78 bij knelpunten hier verder iets over gezegd zonder kwantificering.
Investeringen (blz.29 3.8)
Mooi, het investeringsfonds zal in 2018 een positief saldo tonen, daarna weer niet. En weer wordt gesproken over extra middelen die nodig zijn. En NUON uitkeringen houden binnenkort op. Wat dan? Stof om over na te denken en een volgend college in 2014 er niet mee te belasten. Overigens menen wij dat al besloten is over de kwaliteitsimpuls bij de Wilhelminasluis. Als er nog geen besluit is zou dit toegevoegd kunnen worden aan het lijstje dat onder STEDELIJKE ONTWIKKELINGEN door ons wordt genoemd. Laten wij de 10 miljoen en meer die dit kost voorlopig maar in de zak houden.
Raad en college (blz.31)
Bij het vertrek van de wethouder Visser (VVD) hebben wij voorgesteld deze vrijgevallen plaats niet in te vullen maar te laten uitvoeren door de blijvende wethouders. Uitgesloten werd geroepen. Het zal u verbazen dat het college nu zelf zegt dat met één wethouder minder volstaan kan worden. Het aantal raadsleden is wettelijk geregeld.
Onderwijs (blz.31)
Wij achten het overdragen van onderhoud- en renovatiewerkzaamheden aan schoolbesturen voor volstrekt onacceptabel. Terwijl overal wordt gesproken over centralisatie om gebruik te kunnen maken van specialistische kennis zou hier een zeer belangrijk aspect van goed en gezond onderwijs ondergebracht worden bij organisaties die daarvoor minder geschikt zijn. Behoort dit ook niet meer tot de kerntaken?
Bouwplannen
Een analyse van de op stapel staande bouw plannen ontbreekt. Deze zou de Raad in staat stellen om een oordeel daarover te vellen.
Bijlagen
Het gaat ons te ver om de verscheidene posten die in de bijlagen zijn genoemd van ons commentaar te voorzien. Op enkele na dan.
Blz. 69 Een cultuurbedrijf.
Zie wat wij hierover hebben geschreven bij de 2012 jaarstukken: Wij zien steeds andere berichten m.b.t. de overbouwing van het station Zaandam in combinatie met een z.g. cultuurbedrijf met één directie. Wij moeten ons afvragen welke de argumentatie is om deze twee onderwerpen te combineren. Allereerst, de taak van een directie die zowel de Bieb leidt als het Zaantheater is een onmogelijke opgave. Het risico is dat deze directie een extra laag gaat vormen waarbij de bestaande directies van de te combineren instellingen blijven gehandhaafd. De instellingen die in de overbouwing gehuisvest gaan worden zijn alle subsidie afhankelijk. Deze nieuwe huisvesting is een kostbare waardoor de huidige subsidies belangrijk verhoogd zullen moeten worden. Zolang voor deze overbouwing geen sluitende begroting kan worden opgesteld met behulp van andere commerciële partijen adviseren wij de bouw niet aan te vangen. Zie hier leden van de Raad. Blijf zeer attent op toekomstige ontwikkelingen.
Blz. 78 Regionalisering Meldkamer
Blijft Zaanstad hier niet zitten met een grote ongedekte kostenpost?
Blz. 70 Efficienter inkopen
De onhaalbaarheid daarvan hebben wij al bij de begroting 2012 gemeld. In de aanhef spraken wij al over “commercieel begroten”. Is dat hier gebeurd?
Blz. 77 Stopzetten functioneringsbudgetten
De gemeente onderzoekt nog verder wat het betekent voor de wijkorganisaties. Eerlijker zou zijn geweest als ook vermeld werd dat al van 3 wijken bekend is dat deze de pijp aan Maarten geven.
Kroonjuwelen
Al met onze analyse van de begroting 2011 schreven wij dat opbrengst van de NUON aandelen onjuist en in strijd met de eerder genomen besluiten werd ingezet. Het is alsof Zaanstad in overdrachtelijke zin de kroonjuwelen verkoopt om het hoofd boven water te houden. Op blz. 71 lezen wij 13.4.1 “Vrijval afgekochte erfpachtgelden”. Hier gaat het om een heleboel geld dat feitelijk in de loop van ong. 20 jaren zou moeten vrijvallen. Het nu eenmalig vrijlaten vallen is onjuist ten opzichte van komende besturen. Ook is onduidelijk in hoeverre onroerende zaken nog stille reserves bevatten. Wij menen dat deze deels werden gebruikt om de bouw van het stadhuis financieel rond te maken. Een inzicht hierover zou ter voorbereiding van de begroting 2014 zeer nuttig zijn.
Conclusie
Al met al geven wij als burgerorganisatie een onvoldoende aan deze kadernota. Het is te veel “het eigen straatje schoonhouden” en de zondvloed aan een volgend bestuur overlaten.
Daarom ons advies aan de Raad: Kijk er zeer kritisch naar!
